سن تقریبی شروع تشکیل دندان در استخوان فک ۹-۱۰ سالگی بوده، تاج در ۱۴ سالگی کامل شده و در سال‌های آخر دوره نوجوانی دندان عقل شروع به رویش در داخل استخوان می‌کنند. وجه تسمیه این دندان زمان رویش آن‌ها به داخل حفره دهان است که مصادف با بلوغ فکری است. در طی رشد و تکامل فک ها معمولاً جا برای رویش این دندان‌ها فراهم می‌گردد. دندان عقل اگر درست و بجا رویش یابد، مثل بقیه دندان‌ها مفید و مؤثر در سیستم جوندگی بوده و علیرغم تصور غلط عامیانه در این موارد نباید کشیده شوند.

دکتر مجتبی زندرحیمی متخصص دندانپزشکی عنوان کرد: « ۵۰ درصد از دندان‌های عقل حالت نرمال نداشته و شکل طبیعی ندارند. دندان عقل ممکن است زیر دندان کناری، داخل قوس دهان، خارج قوس دهان، کج، نهفته و… باشند که در این موارد باید جراحی شود.»

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا همه افراد ۴ دندان عقل را خواهند داشت یا خیر، اظهار کرد: «دندان عقل بین سن ۱۷ تا ۲۲ سالگی در می‌آید و ممکن است فردی هر ۴ دندان عقل و فردی هیچ دندان عقلی در نیاورد و این مسئله دلیل خاصی ندارد.»

دندان‌های نهفته مشکلات عدیده‌ای را می‌توانند در آینده ایجاد نمایند، که برخی از آن‌ها عبارتند از:

۱- عفونت لثه: لثه پوشاننده دندان نهفته‌ای که تعدادی از آن به محیط دهان باز شده بطور مکرر دچار عفونت و التهاب شده و دردناک می‌شود.

۲- عفونت استخوان

۳- آبسه و سلولیت: اگر عفونت لثه درمان نشود به استخوان رسیده و باعث تخریب دندان و استخوان می‌گردد. اگر عفونت از استخوان بگذرد و به بافتهای نرم گونه، گردن، حلق و زیرزبان سرایت کند ایجاد آبسه و یا تورم منتشر بافت نرم را که سلولیت نامیده می‌شود می‌کند که توأم با درد، تب، تورم، قرمزی و مشکل دربازکردن دهان خواهد بود.

۴- صدمه به دندان مجاور: دندان نهفته با فشار بر ریشه دندان مجاور ممکن است باعث تحلیل ریشه آن شود.

۵- ایجاد کیست: کیسه نارنجی تاج دندان رویش نیافته را در استخوان فک دربرگرفته است که بعد از رویش دندان به داخل حفره دهان از بین می‌رود. اگر دندان رویش نیابد ممکن است بزرگ شدن و تبدیل به کیست گردد. کیست‌ها تدریجاً بزرگ شده و سبب تخریب و تضعیف استخوان و مشکلات بعدی می‌گردند.

۶- درد: یک دندان عقل نهفته می‌تواند ایجاد دردهای با علت نامشخص و منتشر به نواحی سروگردن نماید.

۷- حرکت دندانی: اعتقادی وجود دارد که ممکن است فشار ناشی از این دندان‌ها سبب بی‌نظمی در ردیف دندان‌ها شود که از نظر علمی ثابت شده نمی‌باشد.